Муқаддима

Ҳайкалҳои бузурги биринҷӣасархои бадеиро ба миён гузошта истодаанд, ки диккатро ба худ чалб мекунанд. Онҳо аксар вақт андозаи ҳаёт ё калонтаранд ва бузургии онҳо раднашаванда аст. Ин ҳайкалҳо, ки аз хӯлаи гудохташудаи мис ва қалъа, биринҷӣ сохта шудаанд, бо устуворӣ ва зебоии худ машҳуранд.

Муҷассамаҳои монументалии биринҷӣ дар тӯли асрҳо офарида шудаанд ва онҳоро дар ҷойҳои ҷамъиятӣ дар тамоми ҷаҳон дидан мумкин аст. Онҳо аксар вақт барои таҷлили рӯйдодҳои муҳим ё одамон истифода мешаванд ва инчунин метавонанд барои илова кардани зебоӣ ба манзараи шаҳр истифода шаванд.

Ҳангоме ки шумо ҳайкали монументалии биринҷиро мебинед, аз ҳаҷм ва қудрати он ҳайрон нашавед. Ин хайкалхо шаходати рухи инсонй буда, моро ба орзухои калон илхом мебахшанд.

Ахамияти таърихии хайкалхои монументалй

Муҷассамаҳои монументалӣ дар тамаддунҳои гуногун аҳамияти амиқи таърихӣ дошта, ҳамчун инъикоси воқеии идеологияҳои фарҳангӣ, динӣ ва сиёсӣ хизмат мекунанд. Аз тамаддунҳои қадимӣ, ба мисли Миср, Байнаннаҳрайн ва Юнон то Эҳё ва берун аз он, муҷассамаҳои монументалӣ дар таърихи инсоният осори фаромӯшнашаванда гузоштаанд. Муҷассамаҳои монументалӣ дар тамаддунҳои гуногун аҳамияти амиқи таърихӣ дошта, ҳамчун инъикоси воқеии идеологияҳои фарҳангӣ, динӣ ва сиёсӣ хизмат мекунанд. Аз тамаддунҳои қадимӣ, ба мисли Миср, Байнаннаҳрайн ва Юнон то Эҳё ва берун аз он, муҷассамаҳои монументалӣ дар таърихи инсоният осори фаромӯшнашаванда гузоштаанд.

Бронза, ки бо қувват, устуворӣ ва тобоварии худ машҳур аст, барои эҷоди ин асарҳои калонҳаҷм маъқул буд. Хислатҳои хоси он ба ҳайкалтарошони қадим имкон доданд, ки муҷассамаҳои азимеро, ки аз озмоиши вақт гузаштаанд, шакл ва шакл диҳанд. Раванди рехтагарӣ ҳунармандии дақиқ ва таҷрибаи техникиро дар бар мегирифт, ки дар натиҷа муҷассамаҳои биринҷии монументалӣ ба вуҷуд омадаанд, ки ба рамзҳои устувори қудрат, рӯҳонӣ ва барҷастаи бадеӣ табдил ёфтанд.

Муносибати биринҷӣ бо монументалиятро дар асарҳои барҷастае ба монанди Колосси Родос, муҷассамаҳои биринҷии императорҳои Чин ва Довуди Микеланджело мушоҳида кардан мумкин аст. Ин офаридаҳои ҳайратангез, ки аксар вақт аз таносуби инсонӣ зиёдтаранд, қудрат ва бузургии империяҳо, худоёни машҳур ё шахсиятҳои муҳимро ҷовидонӣ мекарданд.

Аҳамияти таърихии муҷассамаҳои биринҷии монументалӣ на танҳо дар ҳузури ҷисмонии онҳо, балки дар ривоятҳо ва арзишҳои ифодакунандаи онҳо низ мебошад. Онҳо ҳамчун осори фарҳангӣ хидмат мекунанд, ки ба эътиқодҳо, эстетика ва орзуҳои тамаддунҳои гузашта нишон медиҳанд. Имрўз ин муљассамањои монументалї боиси тафаккур ва тафаккур гардида, тафовути байни љомеаи ќадим ва муосирро бартараф намуда, мероси бадеии дастаљамъии моро ба ёд меоранд.

Муҷассамаҳои машҳури монументалии биринҷӣ

Биёед ба баъзе муҷассамаҳои монументалии биринҷӣ назар андозем, ки дар дилу зеҳни мушоҳидони худ таассуроти бузургтар аз андозаи худ гузоштаанд;

• Колосси Родос
• Муҷассамаи Озодӣ
• Буддои бузурги Камакура
• Муҷассамаи ваҳдат
• Буддо маъбади баҳорӣ

Колосси Родос (тақрибан 280 пеш аз милод, Родос, Юнон)

Колосси Родос будҲайкали бузурги биринҷӣаз худои офтоби юнонӣ Гелиос, ки дар шаҳри Родоси Юнони қадим дар ҷазираи Юнон бо ҳамон ном сохта шудааст. Яке аз ҳафт мӯъҷизаи ҷаҳони қадим, он барои таҷлили муҳофизати бомуваффақияти шаҳри Родос аз ҳамлаи Деметриус Полиорсетес, ки онро бо артиш ва флоти бузурги баҳрӣ дар тӯли як сол муҳосира карда буд, сохта шудааст.

Колосси Родос тақрибан 70 зироъ ё 33 метр (108 фут) баланд буд - тақрибан баландии муҷассамаи озодии муосир аз пой то тоҷ - онро баландтарин ҳайкали ҷаҳони қадим мегардонд. Он аз биринҷӣ ва оҳан сохта шуда, тақрибан 30 000 тонна вазн дошт.

Колосси Родос дар соли 280 пеш аз милод ба итмом расид ва каме бештар аз 50 сол пеш аз заминларза дар соли 226 пеш аз милод хароб шуд. Колосси афтода то соли 654-и мелодӣ дар ҷои худ монд, вақте ки нерӯҳои арабӣ ба Родос ҳуҷум карданд ва муҷассамаро шикастанд ва биринҷӣ ба шикастафурӯшӣ фурӯхта шуданд.

(Иҷроиши рассом аз Колосси Родос)

Колосси Родос як муҷассамаи биринҷии воқеан монументалӣ буд. Он дар пояи секунҷа, ки баландии тақрибан 15 метр (49 фут) буд, истода буд ва худи муҷассама чунон калон буд, ки пойҳояш ба андозаи паҳнои бандар паҳн шуда буданд. Гуфта мешавад, ки Колосс чунон баланд буд, ки киштиҳо метавонистанд тавассути пойҳои он шино кунанд.

Хусусияти дигари ҷолиби Колосси Родос тарзи сохтани он буд. Ҳайкал аз лавҳаҳои биринҷӣ сохта шуда буд, ки ба чаҳорчӯбаи оҳанин часпонида шуда буданд. Ин имкон дод, ки муҷассама сарфи назар аз андозаи калонаш хеле сабук бошад.

Колосси Родос яке аз мӯъҷизаҳои машҳури ҷаҳони қадим буд. Ин рамзи қудрат ва сарвати Родос буд ва дар тӯли асрҳо рассомон ва нависандагонро илҳом бахшид. Тахриби муҷассама талафоти бузург буд, аммо мероси он боқӣ мемонад. Колосси Родос то ҳол яке аз бузургтарин корнамоиҳои муҳандисии ҷаҳони қадим маҳсуб мешавад ва он ҳамчун рамзи заковат ва шӯҳратпарастии инсон боқӣ мемонад.

Муҷассамаи Озодӣ (1886, Ню Йорк, ИМА)

(Ҳайкали Озодӣ)

Муҷассамаи Озодӣ як муҷассамаи бузурги неоклассикӣ дар ҷазираи Озодӣ дар бандари Ню Йорк дар шаҳри Ню Йорк, Иёлоти Муттаҳида аст. Муҷассамаи мисин, ки тӯҳфаи мардуми Фаронса ба мардуми Амрикост, аз ҷониби ҳайкалтароши фаронсавӣ Фредерик Огюст Бартолдӣ ва чаҳорчӯбаи филизии он аз ҷониби Густав Эйфел сохта шудааст. Ҳайкал 28 октябри соли 1886 бахшида шуда буд.

Муҷассамаи Озодӣ яке аз рамзҳои шинохташуда дар ҷаҳон аст ва он як макони машҳури сайёҳӣ мебошад. Баландии он 151 фут (46 м) аз поя то болои машъал аст ва вазнаш 450 000 фунт (204 144 кг) аст. Ҳайкал аз варақҳои мис сохта шудааст, ки ба шакли болға зада, сипас бо ҳам печонида шудаанд. Мис бо мурури замон оксид шуда, ба ҳайкал патинаи сабзи хоси худро медиҳад

Муҷассамаи Озодӣ дорои якчанд хусусиятҳои ҷолиб аст. Машъале, ки вай дар даст дорад, рамзи маърифат аст ва онро дар аввал шуълаи газ афрухта буд. Дар лавҳае, ки вай дар дасти чапаш дорад, санаи Эъломияи истиқлолият, 4 июли соли 1776 навишта шудааст. Тоҷи муҷассама ҳафт хӯша дорад, ки ҳафт баҳр ва ҳафт қитъаро ифода мекунанд.

Муҷассамаи Озодӣ рамзи тавонои озодӣ ва демократия мебошад. Он миллионҳо муҳоҷирро дар Иёлоти Муттаҳида истиқбол кард ва он ҳоло ҳам одамонро дар саросари ҷаҳон рӯҳбаланд мекунад.

Буддои бузурги Камакура (1252, Камакура, Ҷопон)

Буддои бузурги Камакура (Камакура Дайбутсу) аҳайкали бузурги биринҷӣаз Амида Буддо, воқеъ дар маъбади Котоку-ин дар Камакура, Ҷопон. Он яке аз ёдгориҳои машҳури Ҷопон аст ва ба рӯйхати мероси ҷаҳонии ЮНЕСКО дохил карда шудааст.

(Буддои бузурги Камакура)

Баландии муҷассама 13,35 метр (43,8 фут) ва вазнаш 93 тонна (103 тонна) аст. Он соли 1252, дар давраи Камакура андохта шудааст ва дуввумин муҷассамаи биринҷии Буддо дар Ҷопон пас аз Буддои Бузурги Нара мебошад.

Муҷассама холӣ аст ва меҳмонон метавонанд барои дидани дохили он ба дохили он баромаданд. Дохили он бо расму хайкалхои буддой оро дода шудааст.

Яке аз хусусиятҳои ҷолибтарини Буддои Бузург ин тарзи рехтани он мебошад. Муҷассама дар як порча сохта шуда буд, ки он вақт анҷом додани он як корнамоии хеле душвор буд. Ҳайкал бо усули гум-мум рехта шуд, ки ин як раванди мураккаб ва вақтталаб аст.

Буддои бузурги Камакура ганҷи миллии Ҷопон аст ва як макони машҳури сайёҳӣ мебошад. Муҷассама ёдоварӣ аз таърих ва фарҳанги ғании Ҷопон буда, рамзи сулҳу оромӣ аст.
Инҳоянд чанд далелҳои ҷолиби дигар дар бораи Буддои Бузурги Камакура:

Ҳайкал аз биринҷӣ сохта шудааст, ки аз тангаҳои чинӣ гудохта шудааст. Он дар ибтидо дар толори маъбад ҷойгир шуда буд, аммо толор бар асари сунамӣ дар соли 1498 тахриб шуд. Муҷассама дар тӯли солҳо бар асари заминларза ва тӯфонҳо осеб дидааст, аммо ҳар дафъа барқарор карда мешавад.

Агар шумо ягон вақт дар Ҷопон бошед, ҳатман ба Буддои Бузурги Камакура сафар кунед. Ин як манзараи воқеан ҳайратангез ва ёдраскунандаи зебоӣ ва таърихи Ҷопон аст.

Муҷассамаи ваҳдат (2018, Гуҷарат, Ҳиндустон)

Муҷассамаи Ваҳдат аҳайкали бузурги биринҷӣарбоби давлатӣ ва фаъоли истиқлолияти Ҳиндустон Валлабҳай Пател (1875–1950), ки муовини аввали сарвазир ва вазири корҳои дохилии Ҳиндустони мустақил ва тарафдори Маҳатма Гандӣ буд. Муҷассама дар Гуҷароти Ҳиндустон, дар дарёи Нармада дар колонияи Кевадия ҷойгир аст, ки ба сарбанди Сардор Саровар 100 километр (62 мил) ҷанубу шарқи шаҳри Вадодара рӯ ба рӯ шудааст.

Ин баландтарин муҷассамаи ҷаҳон аст, ки баландии 182 метр (597 фут) аст ва ба нақши Пател дар муттаҳид кардани 562 иёлоти шоҳзодаи Ҳиндустон ба Иттиҳоди ягонаи Ҳиндустон бахшида шудааст.

(Муҷассамаи Ваҳдат)

Муҷассамаи бузурги биринҷӣ аз ҷониби модели шарикии давлатӣ ва бахши хусусӣ сохта шудааст, ки қисми зиёди маблағро ҳукумати Гуҷарот ташкил медиҳад. Сохтмони муҷассама соли 2013 оғоз шуда, соли 2018 анҷом ёфт. Муҷассама 31 октябри соли 2018 дар солгарди 143-уми зодрӯзи Пател кушода шуд.

Муҷассамаи Ваҳдат аз рӯйпӯши биринҷӣ бар чаҳорчӯбаи пӯлодӣ сохта шудааст ва вазнаш 6000 тоннаро ташкил медиҳад. Ин баландтарин муҷассама дар ҷаҳон аст ва аз муҷассамаи Озодӣ ба андозаи ду баробар баландтар аст.

Ҳайкал як қатор хусусиятҳои ҷолиб дорад. Масалан, он дар болои сар галереяи тамошо дорад, ки манзараи панорамии гирду атрофро пешкаш мекунад. Ҳайкал осорхонае низ дорад, ки дар бораи ҳаёт ва корнамоиҳои Пател нақл мекунад.

Муҷассамаи Ваҳдат як макони машҳури сайёҳӣ буда, ҳамасола миллионҳо меҳмононро ҷалб мекунад. Ин рамзи ифтихори миллӣ дар Ҳиндустон аст ва ёдоварӣ аз нақши Пател дар муттаҳид кардани кишвар аст.
Инҳоянд чанд далелҳои ҷолиби дигар дар бораи Муҷассамаи Ваҳдат:

Ҳайкал аз 6000 тонна биринҷӣ иборат аст, ки ба вазни 500 фил баробар аст. Тахкурсии он 57 метр (187 фут) чукур аст, ки чукурии бинои 20-ошьёна аст.
Галереяи тамошои муҷассама метавонад дар як вақт то 200 нафарро қабул кунад. Ҳайкал шабона равшан мешавад ва онро аз масофаи то 30 километр (19 мил) дидан мумкин аст.

Муҷассамаи Ваҳдат воқеан муҷассамаи муҷассамаест ва гувоҳи биниш ва азми афроди бунёдкардаи он аст. Ин рамзи ифтихори миллӣ дар Ҳиндустон аст ва ёдоварӣ аз нақши Пател дар муттаҳид кардани кишвар аст.

Ҳайкали баҳории маъбади Буддо

Маъбади баҳорӣ Буддо астҳайкали бузурги биринҷӣБуддои Вайрокана, ки дар музофоти Хэнани Чин ҷойгир аст. Ин дуввумин муҷассамаи баландтарин дар ҷаҳон пас аз ҳайкали ваҳдат дар Ҳиндустон аст. Маъбади баҳории Буддо аз мис сохта шудааст ва 128 метр (420 фут) баланд аст, ба истиснои тахти лотус, ки дар он нишастааст. Баландии умумии муҷассама бо шумули тахт 208 метр (682 фут) аст. Вазни ҳайкал 1100 тонна аст.

(Буддо маъбади баҳорӣ)

Маъбади баҳории Буддо дар байни солҳои 1997 ва 2008 сохта шудааст. Он аз ҷониби сектаи буддоии Чани чинии Фо Гуан Шан сохта шудааст. Муҷассама дар минтақаи манзараи Фодушан ҷойгир аст, ки як макони сайёҳии Чин аст.

Маъбади баҳории Буддо як ёдгории муҳими фарҳангӣ ва мазҳабӣ дар Чин аст. Ин як макони маъмули зиёрати буддоӣ аз тамоми ҷаҳон аст. Муҷассама инчунин як ҷозибаи машҳури сайёҳон аст ва гуфта мешавад, ки ҳар сол беш аз 10 миллион нафар аз муҷассама дидан мекунанд.

Илова ба андоза ва вазни худ, Буддои маъбади баҳорӣ инчунин бо тафсилоти мураккаби худ назаррас аст. Чеҳраи ҳайкал орому осуда, ҷомааш хеле зебо оро дода шудааст. Чашмони муҷассама аз булӯр сохта шудааст ва гуфта мешавад, ки онҳо нури офтобу моҳро инъикос мекунанд.

Буддои маъбади баҳорӣ муҷассамаи биринҷии муҷассамаи биринҷӣ мебошад, ки шаҳодати маҳорат ва ҳунари мардуми Чин аст. Ин рамзи сулҳ, умед ва маърифат аст ва барои ҳар касе, ки ба Чин сафар мекунад, ҳатмист.